Tijdschrift voor Coaching TvC | juni nr. 2 2025
’Ik had toch niet zo ver met de hond moeten wandelen afgelopen weekend’, zegt mijn cliënt Eva als ze mijn coachpraktijk binnenstrompelt. Ze had bij haar vorige bezoek al last van haar knie maar nu is hij flink dik en gezwollen geraakt. ‘Ik voelde wel wat pijn’, zucht ze, ‘maar ik liep met de hondenclub door het bos en wilde geen spelbreker zijn door al eerder terug te gaan.’
Ga jij ook weleens langer door, terwijl je lichaam laat weten dat dat niet goed voor je is? Wat maakt dat je dergelijke signalen negeert? Of, om maar direct in de terminologie van Voice Dialogue te spreken:
‘wie’ in jou zorgt ervoor dat je die signalen naast je neerlegt? En hoe kun je dat veranderen?
Karin Brugman geeft antwoord
Mijn missie is, mensen te leren luisteren naar de verschillende en vaak tegenstrijdige stemmen of subpersonen in zichzelf. Niet om deze subpersonen te veranderen of ervan af te komen, maar om er juist empathisch mee om te leren gaan. Want wie naar zichzelf luistert heeft daarmee een sleutel tot zelfacceptatie en groei in handen. En daardoor kun je vervolgens ook constructiever omgaan met
dynamieken die zich voordoen in relaties met anderen.
Gezondheid: een paradox
Er zit meer wijsheid in ons lichaam dan in de diepste filosofie, schrijft filosoof Friedrich Nietzsche.
En dan in de diepste therapie zou ik eraan toe willen voegen. Waarom is het dan zo moeilijk om iets met die wijsheid te doen?
Ruim tachtig procent van de Nederlanders beschouwt gezondheid als de belangrijkste voorwaarde voor een goed leven, blijkt uit onderzoek van GfK. Aan het begin van elk nieuw jaar wensen we het elkaar graag toe: een gezond nieuwjaar. We proosten op onze gezondheid. Maar als ons lichaam aangeeft welke behoeften het heeft, zoals bewegen, drinken, eten of rust, lijken we die gemakkelijk weg te wuiven.
Een praktijkvoorbeeld
Terwijl ik aan dit artikel werk negeer ik signalen van mijn lichaam. Ik zit al een paar uur achter mijn laptop te werken en dit artikel moet vanmiddag af zijn. Mijn schouders branden, mijn nek is pijnlijk stijf. Mijn lichaam schreeuwt om beweging en een pauze. Het maakt via lichaamstaal kenbaar dat het niet goed is voor mij om door te gaan. Toch luister ik daar niet naar.
Maar naar wie of wat luister ik dan wel? Dat is een belangrijke vraag. Er zijn in mij twee tegenstrijdige reacties aanwezig. Mijn lichaam laat via de kramp in mijn nek weten dat het een pauze nodig heeft. Tegelijkertijd is er ook een andere reactie in mij, een stem die mij vermaant om door te gaan en een pauze contraproductief vindt. Die stem in mij zegt “Jij gaat nu niet stoppen. Gewoon even doorpakken. Anders wordt het een eindeloze exercitie!”
Mijn cliënt Eva had een stem die vond dat ze een spelbreker zou zijn als ze afhaakte tijdens de wandeling van de hondenclub. Heb jij ook stemmen die jou ertoe overhalen de signalen van je lichaam te negeren? Wat zeggen ze tegen jou?
Wat is Voice Dialogue?
Het probleem is niet dat er verschillende en tegenstrijdige stemmen of reacties in ons aanwezig zijn. Het probleem is dat je je daar vaak niet van bewust bent en reageert vanuit automatismen. Of dat het ‘gewoon’ voelt om die reacties in jezelf te negeren. Onze vertrouwde en vanzelfsprekende reacties bepalen daardoor onze keuzen en ons handelen.
Bij Voice Dialogue ga je ervan uit dat de verschillende reacties die je in een specifieke situatie hebt, afkomstig zijn van de verschillende subpersonen die er in je leven. Je
persoonlijkheid bestaat dus uit een heleboel verschillende subpersonen, ook wel kanten, delen, stemmen of ikken genoemd. Misschien neemt jouw Pusher het over, de kant in je die houdt van aanpakken en dingen afvinken.
Of je Perfectionist die altijd wel ruimte voor verbetering ziet of je Pleaser die aanvoelt wat mensen verwachten en daaraan wil voldoen. Elk van deze subpersonen heeft zo zijn eigen visie, kwaliteiten en zorgen. Geregeld staan subpersonen op gespannen voet met elkaar: je Pusher wil doorwerken terwijl je Sensitieve Ik het tijd vindt om te ontspannen. Veranderingen ontstaan organisch als je durft te luisteren naar datgene, of beter gezegd: naar díegenen in jou die je liever niet hoort.
Je persoonlijkheid: een bus vol passagiers
Je kunt je persoonlijkheid vergelijken met een bus vol passagiers. Je denkt dat jij het zelf bent die deze bus bestuurt maar eigenlijk wordt de koers bepaald door passagiers die die het hoogste woord voeren en de andere passagiers overstemmen.
Zo wordt in het voorbeeld over het schrijven van dit artikel de Sensitieve kant in mij, die verbonden is met mijn lichaam overstemd. Nu is het niet zo erg als dat een keer gebeurt, maar als de Pusher nauwelijks doorheeft dat er ook andere passagiers in de bus zitten met andere behoeftes, is de kans groot dat de bus een keer crasht of abrupt tot stilstand komt omdat er niet op tijd is bijgetankt.
Primaire ikken
De subpersonen die in je leven de boventoon voeren noem je primaire ikken – met hen treed je de wereld in eerste instantie tegemoet. Zij kruipen automatisch achter het stuur. Ze hebben tijdens je opvoeding – door verwachtingen en sociale druk – geleerd hoe je het beste kon zijn in de setting waarin je opgroeide. Misschien kwam je uit een ondernemersgezin waarin hard werken als vanzelfsprekend werd beschouwd en genieten gezien werd als lanterfanten. Of voelde je je al jong verantwoordelijk voor je ouders die het moeilijk hadden.
Verstoten ikken
Sommige subpersonen van ons raken om wat voor reden dan ook verbannen uit onze
persoonlijkheid en belanden ergens achterin de bus. Dit zijn je verstoten ikken. De aanwezigheid van je verstoten ikken valt je vaak niet op omdat de primaire ikken zo overheersend aanwezig zijn. Het is verbazingwekkend met wat voor gemak onze primaire subpersonen voorbijgaan aan de signalen die andere subpersonen ons geven over wat wel en niet goed voor ons is. Bijvoorbeeld de behoeften die ons
lichaam heeft.
Ikkenmanager
Met Voice Dialogue leer je om een ikkenmanager in jezelf te ontwikkelen. Een ikkenmanager die om kan gaan met de tegengestelde belangen en gevoelens van verschillende ikken en in staat is om zonder oordeel naar alle subpersonen in jezelf te luisteren. Dus niet alleen naar diegenen die de boventoon voeren maar ook naar hen die stil in een hoekje zitten of zachtjes mompelen. Om het zachte gefluister van de verstoten ikken op de achterbank ook te kunnen horen moet de ikkenmanager in staat zijn de
primaire ikken soms even te stoppen. Primaire ikken kunnen dat namelijk niet zelf. Ze hebben het nodig dat iemand hen daarbij helpt.
Begrip voor je ikken
Een primaire ik kan zichzelf niet stoppen – dat voelt als falen of gevaar. Zo dwingt Eva’s primaire ik haar door te lopen, ondanks de pijn. Liever dát dan gezien worden als een aansteller of spelbreker.
In haar jeugd leerde Eva dat pijn hebben een excuus was om je verantwoordelijkheid te ontlopen. Haar moeder klaagde vaak over collega’s die zich ‘voor elk wissewasje’ ziek meldden.
Voor Eva’s Primaire Ik is fysieke pijn beter te verdragen dan de schaamte van afhaken. Pas als er een ikkenmanager verschijnt, ontstaat er ruimte om ook te luisteren naar de Sensitieve Ik die fluistert: “Ik verga van de pijn. Ik kan niet meer.”
Het biedt je de gelegenheid om van de verschillende subpersonen in jou te ontdekken wat ze geloven, waarom ze er zijn en hoe ze je proberen bij te staan – zelfs als dat voor andere ikken voelt als tegenwerken. Hierdoor krijg je niet alleen meer begrip en compassie voor jezelf, maar groeit je vermogen om bewustere keuzes te maken.
Veranderingen vinden plaats als subpersonen in jou er helemaal mogen zijn, ervaren worden en vrijuit mogen laten merken wat ze voelen en denken. En als subpersonen in jou dat mogen, wordt het ook makkelijker om dat bij anderen toe te staan. En dat kan een positief effect hebben op je relaties.
In gesprek met ikken
Als facilitator of begeleider van Voice Dialogue kun je met deze subpersonen van je client in gesprek treden. Zo trad ik als begeleider in gesprek met Eva die mijn praktijk binnenstrompelde omdat ze haar knie te veel had belast. Eva blijkt een grote Verantwoordelijke Ik te hebben, een subpersoon die altijd bezig is, voor anderen klaar moet staan en zich overal verantwoordelijk voor voelt.
Ze is ook echt een aanpakker. Als kind van een alleenstaande moeder die in de zorg werkte, moesten ze thuis de eindjes aan elkaar knopen. Haar moeder had soms nachtdienst en dan deed Eva het huishouden. Dat was vanzelfsprekend. Het kwam niet in haar op om dat niet te doen. Dan voelde ze zich schuldig en slecht over zichzelf. De subpersoon in Eva die helemaal geen zin had in al die verantwoordelijke taken
en liever wilde spelen werd daarom uit haar persoonlijkheid verstoten.
Primaire ikken erkennen
Als je als facilitator met een subpersoon in gesprek gaat is het belangrijk dat je als eerste laat merken dat je de primaire ikken begrijpt. Zo is het logisch dat de Verantwoordelijke Ik van Eva de behoeften van Eva automatisch opzijzet. Het is belangrijker te doen wat er nodig is voor de groep en sterk te zijn. Zo heeft de Verantwoordelijke Ik dat altijd gedaan. Daardoor heeft Eva zo veel kunnen bereiken en hebben ze het als gezin gered. De Verantwoordelijke Ik wil juist voorkomen dat Eva bij haar persoonlijke en lichamelijke
behoeften stilstaat.
Het doel van een Voice-Dialoguesessie is dat Eva leert scheiden van haar Verantwoordelijke Ik. Ze ontdekt dat ze een Verantwoordelijke Ik heeft zonder daar helemaal mee samen te vallen. Ze ontwikkelt een ikkenmanager die ook merkt dat er een ander Ik in haar leeft.
Een Sensitieve Ik die moe is en pijn voelt in haar knie. Deze Ik geeft signalen dat Eva haar knie niet te veel moet belasten terwijl de Verantwoordelijke Ik die signalen wegwuift.
Keuzevrijheid ontwikkelen
Waar het bij Voice Dialogue omgaat is niet wát Eva precies beslist, maar wíe in haar het is die de beslissing neemt. Komt de beslissing van de Verantwoordelijke Ik of van de Ikkenmanager die ook de behoeftes van de Sensitieve Ik meeneemt in zijn beslissing? Het gaat om het vergroten van haar keuzevrijheid, zodat haar beslissingen niet gebaseerd zijn op de input van een enkele maar van meerdere
subpersonen.
Door je te scheiden van je primaire ikken, degenen die de boventoon voeren, maak je ruimte om opnieuw te luisteren en ook die ikken te horen die zachtjes fluisteren of via lichamelijk reacties hun behoeften kenbaar maken. Veranderingen ontstaan organisch als je durft te luisteren naar datgene, of beter gezegd: naar díegenen in jou die je liever niet hoort.
Als je je openstelt voor die verstoten delen van jezelf en je weer met hen herenigt.
Dichter Rainer Maria Rilke schrijft het zo:
Wellicht zijn alle draken in ons leven
uiteindelijk prinsessen
Die er in angst en beven slechts naar haken
Ons eenmaal dapper en schoon
te zien ontwaken
Wellicht is alles wat er aan verschrikking leeft
In diepste wezen wel niets anders dan
Wat onze liefde nodig heeft.
Het gedicht van Rilke is een uitnodiging om ons niet af te keren van dat wat we irritant, vervelend, lastig of beangstigend vinden maar om er met aandacht naar liefde naar te kijken. Misschien heeft dat wat hinderlijke voelt – de spanning in je schouders, de knoop in je buik, de vermoeidheid in je benen – je iets wezenlijks te vertellen. Ik sluit dit artikel daarom af met een oefening waarin jij je lichaam een moment aan het woord laat.
Oefening: Body Dialogue – in gesprek met je lichaam
Geef jezelf tien minuten de tijd voor deze oefening. Ga even rustig ergens zitten. Sluit je ogen, verwelkom je lichaam en breng je aandacht naar je lichaam. Nodig je lichaam uit om je te laten weten wat het ervaart.
1. Laat je lichaam mijmeren over de volgende drie vragen:
- Hoe is het om mijn lichaam te zijn?
- Hoe vind je dat ik met je omga?
- Hoe is het nu om mijn lichaam te zijn in vergelijking met vroeger?
Neem de tijd. Laat de antwoorden opborrelen en luister ernaar.
2. Maak een lijstje van de manieren waarop jij je lichaam negeert. Bijvoorbeeld door:
- wc-bezoek uitstellen
- te lang achter mijn pc
- te veel op mijn mobiele telefoon
- maaltijden overslaan
- pijnstillers nemen om door te kunnen gaan
- snacken als ik moe thuiskom.
- te veel eten terwijl ik eigenlijk al genoeg had
- te laat slapen
- te weinig bewegen
- te weinig rust en niks doen tijd
- te fanatiek bewegen
- te weinig in de buitenlucht
- te vaak en te veel alcohol drinken
- te weinig aanraking
- niet toegeven dat ik pijn heb en iets eigenlijk niet kan etc.
Laat je lichaam iets zeggen over hoe dat voor hem of haar is. Luister alsof je naar je kind luistert dat je iets belangrijks wil vertellen.
3. Sluit af met iets vriendelijks.
Vraag je lichaam: Is er iets liefs of kleins dat ik vandaag voor je kan doen? Wat heb je van mij nodig?
4. Bedank je lichaam voor alles wat het doet.
Karin Brugman is expert in de methode Voice Dialogue en auteur van diverse boeken over dit onderwerp waaronder Verander Niks. Goed zijn in wie je bent en de bestseller Ik ken mijn ikken. Ontdek andere kanten van jezelf met Voice Dialogue.
Literatuur
- Brugman, Karin, Verander Niks. Goed zijn in wie je bent, 2023, Zaltbommel, Thema 2010.
- Brugman, Karin, Judith Budde en Berry Collewijn, Ik ken mijn ikken. Ontdek andere kanten van jezelf met Voice Dialogue, Zaltbommel, Thema, 2010.
- Stone Tamar, Body Dialogue, Discovering The Unique Voice Of Your Body, Boulder, USA, Voice Dialogue Connection, 2006.
- Stone Tamar, The Body Dialogue Process, Learning the Language of the Body, Article
voicedialogue.org, 1991.
